Image may be NSFW.
Clik here to view.
Από τότε που ήμουν πιτσιρίκος, μια από τις αγαπημένες μου στιγμές όταν παρακολουθούσα μια ταινία , ήταν να διαβάζω προσεκτικά τους Τίτλους Τέλους.
Ένας κόσμος μυστηριώδης και μαγικός , γεμάτος ακατάληπτες λέξείς όπως “Best Boy Grip” όπως “Crane Operator” όπως “Steadycam” μαγνήτιζαν την φαντασία μου. Πάντα λοιπόν μου φαίνονταν περίεργο που ο περισσότερος κόσμος συζητούσε για τις ερμηνείες , για την δράση και για την υπόθεση μιας ταινίας , αλλά δεν τους συνέπαιρνε το γεγονός ότι στους τίτλους ενός συνηθισμένου κατά τα άλλα φίλμ , κάτω από τον υπότιτλο Special Effects έβλεπες να ρολάρουν δεκάδες ονόματα .
Πού στο καλό δούλευαν όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Τι ακριβώς έκαναν; Γιατί ήταν τόσοι πολλοι;
Ααα τα Special Effects! Σκέψου μόνο ότι από τις πενήντα εμπορικότερες ταινίες όλων των εποχών , οι σαράντα εννέα βασίζοντα στα special effects για να μας διηγηθούν την ιστορία τους. Για να καταλάβεις την σπουδαιότητα της πρότασης που μόλις διάβασες , θα σου το ζωγραφίσω και σε ένα ωραίο διάγραμμά διότι (όπως οι εργαζόμενοι στα ειδικά εφφε γνωρίζουν καλά) , μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις.
Image may be NSFW.
Clik here to view.
Τα ειδικά εφφέ έπαιζαν μικρό έως ασήμαντο ρόλο στις πρώτες δεκαετίες του κινηματογράφου και της τηλεόρασης. Όμως , κάπου εκεί στα μέσα της δεκαετίας του 80, δηλαδή περίπου στην εποχή που οι Η/Υ άρχισαν να έχουν ικανή υπολογιστική ισχύ , τα ειδικά εφφέ άρχισαν να αποκτούν σημαντικότερο ρόλο ως κινηματογραφικό αφηγηματικό εργαλείο.
Ταυτόχρονα όμως με αυτή την μετεωρική άνοδο των Computer Graphics , συνέβη και κάτι πολύ σημαντικό , κάτι που νομίζω ότι δεν έχει αντιληπτό σε όλη του την έκταση από τον περισσότερο κόσμο : Όσο περισσότερο περνούσαν τα χρόνια και όσο περισσότερο εξελίσσονταν τα ειδικά εφφέ τόσο λιγότερο αντιλαμβανόμασταν την παρουσία τους.
Εντάξει. Ηρέμησε. Αντιλαμβάνομαι τις αντιρρήσεις σου . Γνωρίζω και εγώ όπως και εσύ, πόσο “της μόδας” έχει γίνει να συζητάμε για “τα εφφέ” μιας ταινίας , ανάμεσα στα άλλα και ώς κριτήριο για το άν αξίζει να πάμε και να την παρακολουθήσουμε.
Αντιλαμβανόμαστε όμως στα αλήθεια πόσο μεγάλο ποσοστό μιας μοντέρνας ταινίας είναι computer graphics;
Εάν για παράδειγμα σε ρωτήσω να μου πεις μια ταινία με μεγάλο αριθμό computer graphics effects που έχει σκηνοθετήσει ο Steven Spielberg είναι πολύ πιθανόν να μου απαντήσεις : Τo “Jurassic Park” . Πως θα σου φαίνονταν όμως εάν μάθαινες ότι μόνο 6 λεπτά από τα συνολικά 127 λεπτά της ταινίας ήταν computer graphics; Πως θα σου φαίνονταν ότι ένα επεισόδιο της σαπουνόπερας “Μαρία η Άσχημη” γυρισμένο το 2009 , έχει συνολικά περισσότερα ειδικά εφφέ από το Jurassic Park που γυρίστικε 15 μόλις χρόνια νωρίτερα ; Δες το παρακάτω διάγραμμα
Image may be NSFW.
Clik here to view.
Αυτό δηλαδή που θέλω να πω είναι ότι όσο περνάνε τα χρόνια και η τεχνολογία ωριμάζει το αφηγηματικό αυτό εργαλείο παύει να είναι όργανο εντυπωσιασμού και γίνεται οργανικό κομμάτι της κινηματογραφικής γραφής μπαίνοντας παράλληλα στο παρασκήνιο και επιτρέποντας στον θεατή να το αγνοήσει. Δες για παράδειγμα αυτό, ένα πλάνο από την σαπουνόπερα “Μαρία η Άσχημη” (στην Αμερικάνικη Εκδοχή της). Computer Graphics παντού!
Image may be NSFW.
Clik here to view.
Για να φτάσουμε όμως στο σημείο που τα οπτικά εφφέ είναι τόσο ρεαλιστικά ώστε να μπορούμε να τα αγνοήσουμε , χρειάστηκε να περάσουμε από αυτό που η επιστήμη των Computer Graphics (δανειζόμενη την ορολογία από τον Sigmund Freud) ονομάζει “Αλλόκοτη Κοιλάδα -Uncanny Valley”.
Η ”Αλλόκοτη Κοιλάδα” , είναι εκείνη η εποχή στην ιστορία της τεχνικής προόδου γραφικών στην οποία τα γραφικά έχουν ξεπεράσει το στάδιο στο οποίο λές “Τώρα βλέπω κάτι που έγινε με Computer” , είναι αρκετά ρεαλιστικά ώστε να μοιάζουν “σχεδόν αληθινά” , αλλά δεν είναι τόσο ρεαλιστικά ώστε να ξεγελιέσαι. Οι επιστήμονες λένε , ότι σε αυτό, το ενδιάμεσο στάδιο, ο άνθρωπος αισθάνεται εξαιρετικά ασχημα, γιατί το υποσυνείδητο του , του λέει : “Κάτι δεν πάει καλά”. Δες το παρακάτω διάγραμμα . Η αλλόκοτη κοιλάδα είναι εκείνο το βάραθρο, στο δεξί μέρος του διαγράμματος.
Image may be NSFW.
Clik here to view.
Στο διάγραμμα η συναισθηματική αντίδραση απεικονίζεται στον κάθετο άξονα και ο ρεαλισμός στον οριζόντιο άξονα. Βλέπουμε λοιπόν , ότι η συναισθηματική αντίδραση του θεατή αυξάνεται σταθερά όσο περνάμε από ένα απλοϊκό σκίτσο, σε ένα πιο σύνθετο, σε ένα κλασσικό κινούμενο σχέδιο του disney και σε έναν 3d animated cartoon ήρωα.
Πρόσεξε όμως! Όταν ο ρεαλισμός αυξάνεται ακόμα περισσότερο και φτάνουμε στην εποχή που γυρίστηκε το “ρεαλιστικό-αλλά-όχι-αρκετά-ρεαλιστικό” Polar Express τότε η συναισθηματική αντίδραση που έχουμε είναι εξαιρετικά αρνητική. Με αυτό που λέω δεν ισχυρίζομαι ότι το Polar Express δεν ήταν καλή ταινία. Σίγουρα όμως θα συμφωνήσεις ότι ένοιωθες εξαιρετικά άβολα όταν έβλεπες τον “σχεδον-αλλά-όχι-ακριβώς-Tom-Hanks” να μιλάει με το “σχεδόν-αλλά-όχι-ακριβώς-αγοράκι” .
Όταν είδαμε στον κινηματογράφο το Polar Express , το 2004 , ζήσαμε την άβολη και αλλόκοτη εποχή του Uncanny Valley. Είμαι όμως σχεδόν σίγουρος ότι ξεπεράσαμε αυτή την κοιλάδα εδώ και λίγα χρόνια και φτάσαμε στο σήμερα , στην εποχή δηλαδή που βλέπουμε ταινίες όπως το The life of Pi και είναι εντελώς αδύνατο να καταλάβουμε εάν αυτό που βλέπουμε είναι ή όχι Computer Graphics.
Image may be NSFW.
Clik here to view.
Θα ήθελα σε αυτό το σημείο να αφήσουμε για λίγο τα Computer Graphics και να μεταφερθούμε νοητά στο παρακάτω μαγνητοφωνημένο απόσπασμα της τηλεφωνικής συνομιλίας ενός υποψήφιου πελάτη μιας ασφαλιστικής εταιρίας και μιας ευγενικής τηλεπωλήτριας , της Samantha West . Εάν θέλεις μπορείς να ακούσεις το απόσπασμα πατώντας το σχετικό κόκκινο κουμπάκι ακριβώς από κάτω , ή εάν βαριέσαι , μπορείς να διαβάσεις κατευθείαν το απομαγνητοφωνημένο κείμενο. Σε κάθε περίπτωση , σεβαστέ μου αναγνώστη, θέλω να έχεις πάντα στο μυαλό σου όσα είπαμε μέχρι πριν λίγες γραμμές για την εξέλιξη των computer graphics και για την Αλλόκοτη Κοιλάδα. Να είσαι σίγουρος ότι θα σου φανούν χρήσιμα.
Θέλώ επίσης να σου ξεκαθαρίσω ότι αυτό που πρόκειται να ακούσεις (ή να διαβάσεις) είναι αληθινό περιστατικό. Αυτό δεν είναι ταινία. Εϊναι η πραγματική ζωή , συνέβη κάπου στην Αμερική σήμερα.
- Samantha (χαρωπά) : Χαίρετε! Πώς είστε;
- Άνδρας: Καλά, εσείς πως είστε;
- Samantha : Γειά σας, τηλεφωνώ για κάποτε είχατε εκδηλώσει ενδιαφέρον για μια ασφάλεια ζωής. Συνεργαζόμαστε με όλες τις μεγάλες ασφαλιστικές και μπορούμε να συγκρίνουμε τιμές και παροχές σε πακέτα που σας αφορούν, για λογαριασμό σας. Μπορώ να σας ετοιμάσω μια προσφορά σε πέντε λεπτάκια. Εντάξει;
- Άνδρας : (απότομα) Είσαι ρομπότ ;
- Samantha : (παύση, νευρικό γελάκι) : Είμαι πραγματικός άνθρωπος , με ακούτε καλά;
- Άνδρας : Μια χαρά σε ακούω , αλλά μου ακούγεσαι για ρομπότ.
- Samantha : (παύση) : Καταλαβαίνω… Να συνεχίσουμε;
- Άνδρας : Εντάξει.
- Samantha : Είστε ασφαλισμένος του Medicare; (στμ : είναι το αντίστοιχο του ΙΚΑ στην Αμερική)
- Ανδρας : Όχι, γιατί μου κάνετε τόσο προσωπικές ερωτήσεις;
- Samantha : Λάβαμε την προηγούμενη σας αίτηση και εάν ακόμα ψάχνετε για μια προσιτή ασφαλιστική κάλυψη με πολλές παροχές μπορούμε να σας κάνουμε εντελώς δωρεάν μια προσφορά.
- Ανδρας : Γιατί πρέπει να σου δώσω πληροφορίες για εμένα;
- Samantha : (μεγάλη παυση) Καταλαβαίνω, αλλά συνεργαζόμαστε με όλες τις ασφαλιστικές και μπορώ να σας εξασφαλίσω χαμηλές τιμές. Μόνο ένα λεπτάκι και θα σας κάνω προσφορά, εντάξει;
- Ανδρας : Στα αλήθεια μου ακούγεσαι για ρομπότ!
- Samantha : (πολύ μεγάλη παύση) Είμαι αληθινός άνθρωπος , μπορεί η τηλεφωνική γραμμή να μην είναι καλή… Λυπάμαι…
- Ανδρας : Είσαι σίγουρη;
- Samantha (μικρή παύση – αποφαστικά): Ναι!
- Ανδρας : Λοιπόν, θα κλείσω το τηλέφωνο.
- Samantha (απογοητευμένα) : OK
- Ανδρας : Να έχεις μια καλή μέρα!
- Samantha (απογοητευμένα) : Ευχαριστώ.
Για να μην αναρωτιέσαι , θα σου το ξεκαθαρίσω . Ναί , έχεις δίκιο, πράγματι κάτι δεν πήγαινε καλά σε αυτή την συνομιλία . Αυτό που υποπτέυεσαι είναι σωστό.
Η “Σαμάνθα” , παρόλα όσα ισχυρίζεται , δεν είναι αληθινός άνθρωπος. Είναι ένας ηλεκτρονικός υπολογιστής που βρίσκεται στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής και που ακούει όσα λέει ο υποψήφιος πελάτης, τα απομαγνητοφωνεί και σε πραγματικό χρόνο προσαρμόζει τις απαντήσεις , προσπαθώντας παράλληλα να κάνει αυτό που ο Δημιουργός του τον προγραμμάτισε να κάνει : Να πουλάει ασφάλειες ζωής.
Η εταιρία που βρίσκεται πίσω από την μηχανική Σαμάνθα, μας διευκρινίζει ότι, προς το παρόν , πίσω από κάθε μηχανική Samantha υπάρχει ένας άνθρωπος-επιτηρητής που μπορεί να καθοδηγήσει την νεογέννητη και ανώριμη τεχνητή ευφυία της , σε εναλλακτικές αλλα προκαθορισμένες προηχογραφημένες απαντήσεις σε περίπτωση που ο καλούμενος είναι και αρκετά έξυπνος και αρκετά πλακατζής ώστε να προσπαθήσει να την ξεσκεπάσει.
Παρόλα αυτά, ξέρω τι σκέφτεσαι. Το ίδιο σκέφτηκα και εγώ. Σε αυτόν τον τομέα, σε αυτή την νεογέννητη ακόμα τεχνητή ευφυία , στην αυτή την εποχή της μηχανικής και μισο-ελεγχόμενης από τον άνθρωπο ηλεκτρονικής νοημοσύνης , ζούμε ακόμα στην εποχή της “Aλλόκοτης Κοιλάδας”.
Τι θα γίνει άραγε, όταν σε λίγα χρόνια θα βγούμε από αυτή την κοιλάδα ;
Τί είδους “Ζωή του Pi” πρόκειται να ζήσουν τα παιδία μας ;